Ons brein is een geweldig instrument, Het helpt ons met groot succes te overleven in deze wereld. Dat er ondertussen meer dan 7,7 miljard mensen op aarde zijn volgens de VN, bewijst genoeg. Yuvial Noah Harari suggereert in zijn boek Sapiens, dat dit vooral komt door onze verbeeldingskracht. Die stelt ons in staat om te geloven in goden, geld, wetten, de Europese Unie, mensenrechten en status. Deze regels en afspraken helpen ons om flexibel samen te werken in grote groepen en te reageren op de altijd veranderende omstandigheden om ons heen. En daar zijn de nieuwe gedragsregels rondom COVID-19 een mooi voorbeeld van.
Onze verbeeldingskracht: De lichte kant van ons brein
Deze verbeeldingskracht stelt ons in staat geweldige dingen te realiseren. We kunnen lange termijn doelen stellen en uitvoeren, zonder dat we continue op korte termijn beloond moeten worden. Denk bv. aan Boyan Slat, die als 16 jarige iets verzon om het plastic in de oceaan op te ruimen. Hij heeft meer dan 100 keer NEE gehoord, voordat hij iemand vond die in zijn idee wilde investeren. En jijzelf hebt waarschijnlijk ook wel eens heel hard moeten werken, met tegenzin, voordat je bereikte wat je voor ogen had.
Ons brein kan dus iets voorstellen in de toekomst, waar we nu enorme moeite voor willen doen, zonder zekerheid te hebben dat het ooit werkelijkheid gaat worden.
Onze verbeeldingskracht: De donkere kant van ons brein
Ons brein heeft als primaire functie: zorgen dat we overleven. Een oerregel van het brein is dat fysieke pijn ten alle tijden voorkomen moet worden, dat bedreigt tenslotte onze overleving. Helaas ervaart het brein emotionele pijn hetzelfde als fysieke pijn. Dus ook zogenaamde negatieve emoties (angst, boosheid, teleurstelling, verdriet etc.) moeten te allen tijden vookomen worden.
Dit doet het brein door interne regels op te stellen, die vertellen hoe je moet reageren op situaties. Deze regels stelt het brein vast op basis van eigen ervaringen, van wat je hoort, leest en ziet. Gebeurt het toch een keer dat je iets negatiefs meemaakt, dan is er paniek. (Raar genoeg gebeurt mij dit meerdere keren per dag. Hmmm, mijn brein is net zo’n goede voorspeller als buienradar). Ons brein zet al zijn verbeeldingskracht in. Het piekert zich suf over wat er fout is gegaan of ontwerpt allerlei voorzorgsmaatregelen, zodat het een volgende keer niet meer gebeurt. We raken verstrikt in onze interne regels en verbeeldingskracht. We raken het contact met hier en nu kwijt. Er is waarschijnlijk helemaal geen levensbedreigende situatie aan de hand, je ervaarde alleen angst, teleurstelling, verdriet of boosheid omdat de werkelijkheid iets anders was dan dat je brein verbeeld had.
Wil jij minder verstrikt raken in je brein? Wil meer tijd besteden aan doen wat waardevol is voor jou? Doe mee aan de mindfulness plus training gebaseerd op ACT. Train jezelf in het herkennen, wanneer je verstrikt raakt in je brein. Leer contact maken met het hier en nu en doen wat waardevol voor je is.