Gedachten gaan altijd door net als horen, ruiken, proeven, zien en voelen. 80% van onze gedachten zijn negatief. Dat komt omdat het brein ontwikkeld is om ons te beschermen tegen gevaar en problemen op te lossen. Het brein ontvangt via onze zintuigen signalen uit de omgeving, ons gevoel geeft aan of dat aangenaam of onaangenaam is. En in combinatie met onze herinneringen, ervaringen en wat we van anderen gehoord hebben, schat ons verstand in of er gevaar dreigt of pijn. Continu kijkt ons brein naar de wereld, met een blik van: Wat kan anders, wat kan beter, zodat ik een grotere overlevingskans heb en geen pijn krijg?
En wat doet het brein bij de diagnose kanker?
Gedachten kun je niet stoppen. Je brein produceert continue gedachten. Dat is zijn functie. Net als dat je ademhaalt. Dit gaat continue door.
4 standaard strategieën
Het brein heeft 4 standaard strategieën om met pijn/angst/onzekerheid om te gaan:
- Vermijden: Situaties die tot pijn of angst leiden, vermijden.
- Nadenken: Analyseren, oordelen, piekeren over wat je fout hebt gedaan of hoe je kan voorkomen dat je pijn of angst voelt.
- Verdoven: Drugs, alcohol, eten om de pijn en angst niet te voelen.
- Afleiden: Gamen, social media, continu werken, tv-kijken, sporten om de pijn en angst niet te voelen.
En in de prehistorie op de Savanne en met praktische problemen werkt dat geweldig. Als je weet dat daar een beer woont, dan is het handig om die plek te vermijden. Valt die beer elke maand het dorp aan zodra hij honger heeft. Dan is het handig om erover na te denken, hoe je dat de volgende keer kunt voorkomen. Weet je dat het een dag lopen is naar water? Dan is het handig ondanks de dorst om je tijdelijk af te leiden of te verdoven, tot je er bent zodat je de dorst kunt verdragen.
Emotionele pijn
Deze strategieën werken voor praktische problemen heel goed. Voor emotionele pijn, zoals de onzekerheid bij kanker, werkt het minder goed. Dan maakt ons verstand door deze strategieën van de emotionele pijn, lijden. Er wordt gepiekerd, hele verhalen halen we erbij (nadenken), situaties en mensen gemeden (vermijding), alcohol, eten en drugs (verdoven), en heel hard gewerkt, gezapt of gegamed (afleiden) om het gemis, de teleurstelling, de afwijzing, de boosheid, het verdriet niet te voelen.
De emotionele pijn en verdriet hebben ruimte nodig om er te kunnen zijn, zodat ze kunnen ontladen of het gemis een plek te geven. Het zijn vluchtigheid behoudt in plaats van groot wordt en stolt door de verhalen die ons brein er aan vast plakt.
Binnen ACT leer je afstand nemen van je gedachten en jezelf observeren. Zodat je ruimte kunt geven aan je emotionele pijn en kunt kiezen wat nu voor jou een waardevolle actie is om te doen. En soms is dat je afleiden met Tv kijken en de andere keer bel je iemand op om hulp te vragen. Zo behoudt de emotie haar vluchtigheid en jij psychologische flexibiliteit om het leven (met en zonder kanker) te leven wat waardevol voor je is.
- Leef jij veel in je hoofd? Vind je het eng of lastig om te voelen?
- Bepalen herinneringen, oordelen, analyses of verwachtingen hoe jij je dag ervaart?
- Belemmert jouw verstand om daadwerkelijk te doen wat belangrijk is voor jou?
En wil jij dat veranderen, bel me eens op.